Η ιδανική διατροφή για το νεογνό αλλά και για το βρέφος είναι το μητρικό γάλα. Δε χρειάζεται επιπλέον να δίνουμε νερό στο βρέφος που θηλάζει ή πίνει γάλα πρώτης βρεφικής ηλικίας. Η χορήγηση νερού ξεκινά σταδιακά με την εισαγωγή των στερεών τροφών στη διατροφή του μωρού μας, δηλαδή περίπου τον 5ο μήνα.
Το μητρικό γάλα αποτελεί την ιδανική διατροφή για το μωράκι σας. Δε χρειάζεται να χορηγούνται αφεψήματα επιπλέον. Σε ειδικές περιπτώσεις π.χ. όταν το μωράκι σας υποφέρει από κολικούς ή από δυσκοιλιότητα μπορούν να χορηγηθούν τα κατάλληλα αφεψήματα βοτάνων, σε συνεννόηση πάντα με τον παιδίατρο σας.
Όταν ένα νεογνό θηλάζει δε γνωρίζουμε την ποσότητα γάλακτος που πίνει. Αυτό μπορεί να σας δημιουργεί άγχος όσον αφορά την επαρκή σίτιση του μωρού σας. Δε χρειάζεται να μετράτε την ποσότητα του μητρικού γάλακτος, αντλώντας το γάλα από το στήθος σας, καθώς αυτή η τακτική δε σας προσφέρει αξιόπιστες πληροφορίες. Ακολουθώντας τους παρακάτω απλούς αλλά βασικούς κανόνες μπορείτε να καταλάβετε αν το μωρό σας θηλάζει ικανοποιητικά.1. Εκτιμήστε την επαρκή ενυδάτωση του μωρού σας, ελέγχοντας πόσες πάνες “βρέχει” με ούρα την ημέρα. Θα πρέπει να αλλάζετε το λιγότερο 5 έως 6 βρεγμένες πάνες την ημέρα (24ωρο).
2. Ακούστε το χαρακτηριστικό ήχο κατάποσης του μωρού την ώρα που θηλάζει, ο οποίος αποτελεί σημάδι σωστής τεχνικής του θηλασμού και επαρκούς σίτισης.
3.Το μωρό που θηλάζει ικανοποιητικά παίρνει βάρος, το οποίο διαπιστώνει ο παιδίατρος σας κατά τον τακτικό έλεγχο.
Δεν υπάρχει ωράριο στο θηλασμό. Μπορείτε να θηλάζετε όσο συχνά το ζητά το μωράκι σας. Ιδιαίτερα τις πρώτες εβδομάδες, διάστημα κατά το οποίο εδραιώνεται ο μητρικός θηλασμός το μωρό σας μπορεί να είναι τις περισσότερες ώρες της ημέρας πάνω στο στήθος σας. Αυτό γίνεται είτε γιατί θηλάζει, είτε γιατί κοιμάται, είτε γιατί αναζητά τη μητρική μυρωδιά και το γνώριμο ήχο της καρδιάς σας. Μην αγχώνεστε και χαρείτε αυτή τη μοναδική περίοδο της ζωής σας με το μικρό σας. Μετά τις πρώτες 30-40 ημέρες με την εδραίωση του μητρικού θηλασμού το μωράκι σας θα διαμορφώσει ένα πιο σαφές ωράριο θηλασμού.
H πιο ασφαλής θέση ύπνου είναι ύπτια (ανάσκελα). Απαγορεύεται να τοποθετούμε το μωρό μας σε πρηνή θέση, δηλαδή μπρούμυτα, καθώς αυτή η θέση σχετίζεται με αυξημένη επίπτωση βρεφικών θανάτων από το σύνδρομο αιφνιδίου βρεφικού θανάτου (SIDS:Sudden Infant Death Syndrome). Επίσης δεν ενδείκνυται η χρήση σφηνών για την τοποθέτηση των βρεφών σε πλάγια θέση ύπνου.
Η χρήση της πιπίλας ενδείκνυται, καθώς θεωρείται ότι δρα προφυλακτικά έναντι του συνδρόμου αιφνιδίου βρεφικού θανάτου. Ειδικά για τα νεογνά που θηλάζουν αποφύγετε τη χρήση της πιπίλας κατά τη διάρκεια του πρώτου μήνα, καθώς έτσι προφυλάσσετε το μωράκι σας από το φαινόμενο της σύγχυσης των θηλών, το οποίο μπορεί να παρεμποδίσει την εδραίωση του μητρικού θηλασμού. Προτιμήστε να δώσετε πιπίλα στα θηλάζοντα βρέφη μετά τον πρώτο μήνα.
Το κλάμα αποτελεί συνηθισμένη συμπεριφορά για τα νεογνά και τα βρέφη, καθώς είναι ο κύριος τρόπος για να μας δείξει ένα μωρό ότι κάτι χρειάζεται. Ξεκινήστε ελέγχοντας τα πιο βασικά, δηλαδή: Μήπως είναι λερωμένο; Μήπως πεινάει; Μήπως ζεσταίνεται; Μήπως κρυώνει; Μήπως χρειάζεται αλλαγή θέσης; Μήπως έχει ανάγκη την επαφή μαζί σας; Αν παρόλα αυτά συνεχίζει να κλαίει ελέγξτε τη θερμοκρασία του και ζητήστε βοήθεια από τον παιδίατρο σας.
Τα εμβόλια αποτελούν το κύριο όπλο πρόληψης των παιδικών ασθενειών. Τα εμβόλια ενεργοποιούν το αμυντικό σύστημα του ανθρώπου, ώστε να παράγουν αντισώματα εναντίον των ιών και των βακτηριδίων. Κάνοντας εμβόλια στο παιδί σας του παρέχετε τη δυνατότητα να προστατευθεί από διάφορα σοβαρά νοσήματα όπως ο τέτανος, η ιλαρά, η διφθερίτιδα, η πολιομυελίτιδα, η μηνιγγίτιδα, ο κοκκύτης, η ηπατίτιδα και άλλα.
Ο εμβολιασμός ξεκινά το δεύτερο μήνα ζωής για όλα τα βρέφη. Υπάρχουν κάποιες εξαιρέσεις, όπου κάποια εμβόλια μπορούν να γίνουν νωρίτερα εάν συντρέχει λόγος, όπως σε νεογνά μητέρων φορέων ηπατίτιδας Β.
Ακολουθούμε το ίδιο πρόγραμμα εμβολίων σε πρόωρα και τελειόμηνα νεογνά. Έτσι εμβολιάζουμε τα πρόωρα σε ηλικία 2 μηνών από τη γέννηση ανεξάρτητα από τις εβδομάδες κύησης.
Ο εμβολιασμός είναι απαραίτητος και πρέπει να γίνεται στα προγραμματισμένα χρονικά διαστήματα για να παρέχει την καλύτερη δυνατή προστασία στο παιδί σας. Αν υπάρξει καθυστέρηση οι προηγούμενες δόσεις εμβολίων δε χάνονται και υπάρχει η δυνατότητα να συνεχιστεί ο εμβολιασμός ανάλογα με την ηλικία του παιδιού. Μην αμελείτε τον τακτικό εμβολιασμό των παιδιών σας και συμβουλευτείτε αμέσως τον παιδίατρο σας, όταν διαπιστώσετε ελλείψεις στο βιβλιάριο υγείας του παιδιού σας.
Ένα παιδί πρέπει να εμβολιάζεται στη βρεφική, στην παιδική και στην εφηβική ηλικία. Είναι γεγονός ότι ένα παιδί εμβολιάζεται όλο και λιγότερο όσο μεγαλώνει. Έτσι μέχρι τα 2 πρώτα χρόνια της ζωής του έχει ολοκληρώσει σχεδόν το βασικό εμβολιασμό και στη συνέχεια ακολουθούν οι αναμνηστικές δόσεις των εμβολίων, οι οποίες είναι λιγότερες και γίνονται σε μεγαλύτερα μεσοδιαστήματα. Οι αναμνηστικές δόσεις είναι εξίσου σημαντικές και εξασφαλίζουν τη μεγαλύτερη διάρκεια προστασίας του παιδιού σας από διάφορα νοσήματα. Επίσης υπάρχουν εμβόλια που πρέπει να γίνονται για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια της εφηβείας όπως είναι το εμβόλιο εναντίον του ιού των ανθρώπινων θηλωμάτων (HPV). Μη ξεχνάτε λοιπόν τον εμβολιασμό των μεγαλύτερων παιδιών και εφήβων, καθώς έτσι θωρακίζετε αποτελεσματικότερα το αμυντικό τους σύστημα.
Εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού. Ένα παιδί είναι καλό να συμπληρώνει τις απαραίτητες ώρες ύπνου, κρατώντας ένα σταθερό και συγκεκριμένο ωράριο μέσα στο 24ωρο. Φυσικά το κάθε παιδί έχει το δικό του χαρακτήρα και εμφανίζει τις δικές του προτιμήσεις ακόμη και στον ύπνο. Ενδεικτικά ο μέσος όρος για τις ώρες ύπνου ανάλογα με την ηλικία είναι:
Νεογέννητα: 16-20 ώρες
Βρέφη ηλικίας 1-3 μηνών: 14-18 ώρες
Βρέφη 3-6 μηνών: 13-16 ώρες
Βρέφη ηλικίας 6-12 μηνών: 12-15 ώρες
Nήπια 1-2 ετών:10-14 ώρες
Παιδιά προσχολικής ηλικίας 3-5 ετών: 10-13 ώρες
Παιδιά σχολικής ηλικίας 6-13 ετών: 9-12 ώρες ύπνου
Έφηβοι 14-17 ετών: 8-10 ώρες ύπνου.
Το παιδί ολοκληρώνει την πρώτη του οδοντοφυΐα (νεογιλά δόντια) μέσα στα πρώτα 3 χρόνια της ζωής του. Σε ηλικία περίπου 3 έως 4 ετών καλό είναι να γίνεται ένας οδοντιατρικός έλεγχος.
Σε ηλικία 3 ετών ενδείκνυται να γίνεται ένας λεπτομερής οφθαλμολογικός έλεγχος από ειδικό οφθαλμίατρο, εκτός εάν συντρέχει λόγος να γίνει νωρίτερα ύστερα από σύσταση του παιδίατρου σας.
Η εφηβεία αποτελεί μια μεταβατική περίοδο όπου το σώμα “ξυπνά” και παρατηρείται έκρηξη ορμονών με αποτέλεσμα διάφορες σωματικές αλλαγές οι οποίες διαμορφώνουν σταδιακά τον άνθρωπο από παιδί σε έφηβο και τελικά σε ενήλικα. Η ήβη για τα κορίτσια αρχίζει μετά το 8ο έτος ζωής με κυριότερο σημάδι την αύξηση του στήθους, το “μπουμπούκιασμα” του στήθους όπως χαρακτηριστικά λέγεται. Η ήβη για τα αγόρια ξεκινά μετά το 9ο έτος ζωής στα οποία παρατηρείται αύξηση του όγκου των όρχεων. Η εφηβεία χωρίζεται σε 3 βασικές περιόδους : την πρώιμη (10-13 έτη), τη μέση (14-17 έτη) και την όψιμη(>17 έτη).
Η σκολίωση συνίσταται σε μόνιμη πλάγια παρέκκλιση της σπονδυλικής στήλης με ταυτόχρονη στροφή των σπονδύλων. Η πιο συχνή μορφή της σε ποσοστό 70-90% είναι η ιδιοπαθής σκολίωση, η οποία συχνά ανευρίσκεται κατά τη διάρκεια της έντονης ανάπτυξης της εφηβείας, κυρίως σε κορίτσια. O παιδίατρος σας μπορεί να ελέγξει το παιδί σας για πιθανή σκολίωση επισκοπώντας τη ράχη του παιδιού σε όρθια θέση και σε επίκυψη.
Αρκετές φορές το χαμηλό ανάστημα αποτελεί χαρακτηριστικό της οικογένειας χωρίς να υπάρχει κάποιο οργανικό πρόβλημα, ενώ συχνά αναφέρεται ότι κάποιος από τους γονείς θυμάται το ίδιο για τον εαυτό του σε ανάλογη ηλικία. Παρόλα αυτά θα πρέπει να συζητήσετε το ανάστημα του παιδιού σας με το παιδίατρο σας, ο οποίος θα σας δώσει τις κατάλληλες συμβουλές, αφού εξετάσει την ανάπτυξη και το ρυθμό αύξησης του παιδιού σας, ενώ μπορεί να σας συστήσει και τον κατάλληλο εργαστηριακό έλεγχο, εάν κριθεί απαραίτητο.
Η παχυσαρκία αποτελεί νόσο που πλήττει όλο και περισσότερα παιδιά και εφήβους. Η παχυσαρκία επηρεάζει όλα σχεδόν τα οργανικά συστήματα του ανθρώπου προκαλώντας υπερλιπιδαιμία, σακχαρώδη διαβήτη, υπέρταση, επιβάρυνση του καρδιαγγειακού και του αναπνευστικού συστήματος. Δυστυχώς,η παιδική παχυσαρκία κρούει τον κώδωνα κινδύνου στην Ελλάδα και κυρίως στη Κρήτη, όπου παραδοσιακά υπερτερούσε η μεσογειακή διατροφή. Η αλλαγή στις διατροφικές συνήθειες, αλλά και γενικότερα στον τρόπο ζωής των παιδιών ευθύνεται κυρίως για την αύξηση της συχνότητας της παχυσαρκίας. Η αναγνώριση ενός υπέρβαρου ή παχύσαρκου παιδιού γίνεται χρησιμοποιώντας τις ειδικές καμπύλες ανάπτυξης για τον Ελληνικό παιδικό πληθυσμό, αφού πρώτα υπολογίσουμε το Δείκτη Μάζας Σώματος (BMI:Body Mass Index) του παιδιού. Αν πράγματι το παιδί σας είναι υπέρβαρο ή παχύσαρκο χρειάζεται να αυξήσει τις κινητικές του δραστηριότητες π.χ. να ξεκινήσει κάποιο άθλημα και ταυτόχρονα να ακολουθήσει ένα προσαρμοσμένο διαιτολόγιο σύμφωνα με τις ανάγκες του. Να θυμάστε ότι τα παιδιά μιμούνται τον τρόπο ζωής μας, οπότε ας γίνουμε ζωντανό παράδειγμα ακολουθώντας ένα πιο υγιεινό διαιτολόγιο και αυξάνοντας τη φυσική δραστηριότητα μας συνολικά ως οικογένεια.
Το κοινό κρυολόγημα προκαλείται από ιούς. Ας ξεκαθαρίσουμε ότι ένα παιδί που πάσχει από ιογενή λοίμωξη δεν χρειάζεται αντιβίωση για να γίνει γρηγορότερα καλά. Τα αντιβιοτικά φάρμακα δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τους ιούς. Οι συνήθεις ιώσεις, όπως το απλό κρυολόγημα υποχωρούν αφού κάνουν το κύκλο τους. Χρειάζεται καλή ενυδάτωση, σωστή διατροφή και ανάπαυση. Ανάλογα με τα συμπτώματα μπορεί να δοθεί η αντίστοιχη αγωγή, όπως αντιπυρετικά για την αντιμετώπιση του πυρετού, είτε αποσυμφορητικά για την αντιμετώπιση της ρινικής συμφόρησης, σε συνεννόηση πάντα με τον παιδίατρο σας.
Στα παιδιά δε χορηγούνται αντιδιαρροϊκά φάρμακα. Το πιο σημαντικό είναι η κατάλληλη ενυδάτωση. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορούν να χορηγηθούν κάποια προβιοτικά σκευάσματα ή ακόμη και ηλεκτρολυτικά διαλύματα, εφόσον το συστήσει ο παιδίατρος σας. Πρωταρχικά αντιμετωπίστε τις διάρροιες, φροντίζοντας να παρέχετε την κατάλληλη διατροφή στο παιδί σας. Αποφύγετε σάλτσες, τηγανητά, πίτσες, χυμούς και γενικά όλα τα βαριά φαγητά με καρυκεύματα, καθώς επίσης και τα είδη περιπτέρου. Ιδανικά δώστε ελαφρά γεύματα όπως βραστές ή ψητές πατάτες με λίγο λάδι και λεμόνι, βρασμένα ζυμαρικά με λίγο τυρί χωρίς σάλτσα, ρύζι, κοτόσουπα, βρασμένο κοτόπουλο και ψωμί. Όσον αφορά τα φρούτα μπορείτε να δώσετε μόνο μπανάνα ή μήλο.
Το παιδικό στομαχάκι είναι πιο ευαίσθητο πόσο μάλλον μετά από έναν εμετό. Ως εκ τούτου αποφύγετε οποιαδήποτε λήψη τροφής ή υγρών ακόμη και νερού για τουλάχιστον 2 ώρες μετά τον εμετό. Μετά από 2 ώρες, εφόσον δεν έχει ξανακάνει εμετό το παιδί σας, επιχειρήστε να δώσετε λίγο νερό κουταλάκι-κουταλάκι. Στη συνέχεια με την προϋπόθεση ότι δεν υπάρχει νέος έμετος μετά τη χορήγηση του νερού, ξεκινήστε τη σταδιακή χορήγηση στερεάς τροφής σε μικρές ποσότητες, όπως φρυγανιά ή ψωμί και συνεχίστε με επίσης μικρές ποσότητες ελαφρού γεύματος όπως πατάτα ή ρυζάκι. Αποφύγετε να δώσετε γάλα τις πρώτες ώρες μετά τον έμετο. Σε περίπτωση που το παιδί παρουσιάζει έμετο μετά από πτώση ή χτύπημα, ή εμφανίζει επαναλαμβανόμενους έμετους ή ληθαργική κατάσταση ή πυρετό ζητήστε άμεσα ιατρική βοήθεια.
Ένα παιδί πάσχει από δυσκοιλιότητα όταν παρουσιάζει λιγότερες από 3 κενώσεις εβδομαδιαία ή όταν παρουσιάζει επώδυνη αφόδευση σκληρών κοπράνων για τουλάχιστον 2 εβδομάδες, η οποία μπορεί να συνοδεύεται από κατακράτηση κοπράνων. Ο αριθμός των κενώσεων ποικίλει ανάλογα με την ηλικία και το είδος της διατροφής. Έτσι τα βρέφη που θηλάζουν μπορεί να παρουσιάζουν από 1-7 κενώσεις την ημέρα έως 1 κένωση την εβδομάδα. Τα βρέφη που πίνουν τεχνητό γάλα παρουσιάζουν 2 έως 4 κενώσεις ανά ημέρα κατά μέσο όρο. Συνήθως όταν ένα παιδί γίνει 4 ετών εμφανίζει παρόμοιες συνήθειες ανάλογες με εκείνες του ενήλικα, δηλαδή από 3 κενώσεις την ημέρα έως 3 την εβδομάδα.